“Chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ các phần tử khủng bố tái lập tại Afghanistan, gây nguy hại cho châu Âu và những nơi khác. Tôi nghĩ đó là hệ quả chiến lược rất tệ”, Tướng Barrons nói với Ðài BBC. Theo ông, quyết định rút quân của Mỹ và NATO đã “bán đi tương lai của Afghanistan, đẩy nước này vào tình thế rất khó khăn và cũng gửi thông điệp đáng tiếc đến các đồng minh ở châu Á, châu Phi và Trung Ðông”. Ông Barrons lo sợ Afghanistan có thể bị chia cắt làm hai hoặc rơi vào nội chiến kéo dài nhiều thập niên.
Hầu hết thành phố Kunduz hiện nằm trong tay Taliban. Ảnh: AP
Cảnh báo trên được đưa ra trong bối cảnh Taliban vừa chiếm thêm 3 thủ phủ tỉnh tại miền Bắc Afghanistan, nâng tổng số thủ phủ mà lực lượng nổi dậy này chiếm được trong đợt tấn công bắt đầu từ hôm 6-8 lên 5. Trong tuyên bố hôm 8-8, Taliban thông báo đã chiếm được thủ phủ cùng tên của 2 tỉnh Kunduz và Sar-e-Pul. Không lâu sau, họ tiếp tục “khoe” giành quyền kiểm soát Taloqan, thủ phủ tỉnh Takhar. Trước đó, 2 thủ phủ quan trọng, bao gồm Sheberghan (tỉnh Jawzjan) và Zaranj (tỉnh Nimruz), cũng đã rơi vào tay Taliban.
Bộ Quốc phòng Afghanistan cho biết quân chính phủ vẫn đang chiến đấu để chiếm lại các mục tiêu chủ chốt, trong bối cảnh giới phân tích nhận định khả năng của Kabul trong việc giành lại quyền kiểm soát miền Bắc sẽ đóng vai trò sống còn đối với sự tồn tại lâu dài của Chính phủ Afghanistan. Việc mất quyền kiểm soát Kunduz, thành phố lớn thứ 5, đánh dấu tổn thất nặng nề đối với chính quyền Kabul, vốn đã từ bỏ vùng nông thôn để bảo vệ các đô thị. Kunduz được xem là địa điểm chiến lược vì nó nằm ở cửa ngõ vào thủ đô Kabul, các tỉnh phía Bắc giàu khoáng sản của Afghanistan và vùng Trung Á. Tại Kunduz, quân đội Afghanistan hiện chỉ kiểm soát các căn cứ quân sự chính và một sân bay, trong khi phần còn lại của thành phố đã nằm trong tay Taliban. Thành phố với 375.000 dân này là mục tiêu lâu năm của Taliban và từng rơi vào tay phe nổi dậy một thời gian ngắn vào năm 2015 và 2016.
Làn sóng tấn công của Taliban tăng mạnh kể từ tháng 5, khi Mỹ và các đồng minh bắt đầu giai đoạn cuối của quá trình rút quân khỏi Afghanistan. Taliban hiện kiểm soát 419 quận, huyện ở Afghanistan và đang gây sức ép đánh chiếm thủ phủ các tỉnh.
Taliban cảnh báo Mỹ
Ngày 8-8, Ðại sứ quán Mỹ tại Kabul ra thông cáo lên án cuộc tấn công của Taliban nhằm vào các thành phố, đi ngược lại các cam kết của lực lượng này ủng hộ tiến trình hòa đàm tại Doha, Qatar. Washington cũng kêu gọi Taliban đồng ý một lệnh ngừng bắn lâu dài, mở đường cho thỏa thuận chính trị toàn diện phục vụ lợi ích của tất cả người dân Afghanistan.
Tuy nhiên, phát ngôn viên văn phòng chính trị của Taliban, Muhammad Naeem Wardak cùng ngày cho rằng không có thỏa thuận ngừng bắn giữa lực lượng này với chính quyền Kabul, đồng thời nhấn mạnh nhóm đã gửi thông điệp cảnh báo Mỹ không có thêm bất kỳ hành động can thiệp nào đối với các vấn đề nội bộ của Afghanistan. Ðộng thái này diễn ra sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cho tiến hành các vụ không kích vào những phần tử Taliban ở phía Bắc Afghanistan.
Tối 7-8, Mỹ đã bất ngờ điều oanh tạc cơ đến không kích nhằm ngăn chặn đà tiến công của Taliban. Các tay súng Hồi giáo đóng quanh Sheberghan đã trở thành mục tiêu của các “pháo đài bay” B-52. Cuộc không kích đã gây thiệt hại nặng nề cho Taliban với hơn 200 tay súng thiệt mạng, trên 100 xe cộ và nhiều súng đạn bị phá hủy. Mỗi chiếc B-52 có thể mang theo đến 32 tấn bom, đóng vai trò then chốt trong việc đẩy lùi lực lượng Taliban ở Afghanistan vào cuối năm 2001 và chưa từng xuất hiện tại nước này trong gần một năm qua.
Trong ba tuần qua, Mỹ chủ yếu sử dụng máy bay không người lái Reaper, cường kích hạng nặng AC-130 tấn công Taliban, trong đó có các cứ điểm pháo. Tuy nhiên, cựu Ðại sứ Mỹ tại Kabul là Ryan Crocker nhận định, hầu như không có khả năng Washington sẽ can thiệp trở lại Afghanistan sau khi hoàn tất quá trình rút quân vào cuối tháng này.
HẠNH NGUYÊN (Theo Guardian, CNN)
